Uitleg stelsel gesubsidieerde rechtsbijstand
Een van de voorwaarden voor een goed functionerende rechtsstaat is dat burgers met een juridisch probleem toegang hebben tot betaalbare rechtsbijstand van goede kwaliteit. Om te voorkomen dat iemand met een juridisch probleem vanwege de kosten moet afzien van het inschakelen van rechtsbijstand voorziet de Wet op de rechtsbijstand (hierna: de Wrb) in een subsidiestelsel.
Op grond van deze wet krijgen rechtzoekenden met een inkomen onder een bepaalde grens en personen die ambtshalve een toevoeging krijgen, zoals verdachten die in bewaring zijn gesteld, gesubsidieerde rechtsbijstand. In Nederland is de Raad voor Rechtsbijstand verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wrb. De Raad krijgt zijn budget van en is verantwoording verschuldigd aan het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Model van gesubsidieerde rechtsbijstand
Het Nederlandse stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand bestaat uit drie soorten vormen van rechtsbijstand. Dit houdt in dat een rechtzoekende via drie lijnen rechtsbijstand kan krijgen. Een schematische weergave van dit model is hieronder weergegeven.
Nulde-, eerste- en tweedelijnsrechtshulp
De nuldelijnsrechtshulp is omschreven als digitaal beschikbaar gestelde rechtshulpvoorzieningen waar (nog) geen (rechts)hulpverlener aan te pas komt. Binnen het stelsel verstrekken onder meer Rechtwijzer en de website van het Juridisch Loket in de nuldelijn gesubsidieerde rechtsbijstand.
De gesubsidieerde rechtsbijstand die wordt verstrekt via de overige kanalen van het Juridisch Loket valt onder eerstelijns rechtshulp.
De tweedelijnsrechtshulp is de rechtsbijstand verleend op basis van een toevoeging. Deze rechtsbijstand wordt verleend door rechtsbijstandverleners die bij de Raad staan ingeschreven of door anderen met wie de Raad een overeenkomst tot verlenen van rechtsbijstand heeft gesloten. Dit zijn voor het merendeel advocaten, maar ook mediators, bewindvoerders Wsnp, bijzondere curatoren en enkele deurwaarders kunnen hieronder vallen.