WODC-rapport ‘Rechtsbijstandsverlening in kinderopvangtoeslagzaken’
De Raad voor Rechtsbijstand betreurt het dat voor een deel van de gedupeerden van de kinderopvangtoeslagaffaire aanvragen voor een advocaat zijn afgewezen. Juist voor mensen in deze situaties wil de Raad zorgen voor goede rechtsbijstand.
Het WODC concludeert: “Het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand heeft in kinderopvangtoeslagzaken onvoldoende gefunctioneerd. Randvoorwaarden voor het bereiken van het nagestreefde resultaat van de zelfredzaamheidstoets schoten tekort. Ook werd het toevoegbeleid van de Raad voor Rechtsbijstand als strikt ervaren.”
Acties voor gedupeerden
In de loop der tijd werd duidelijk dat er bij de behandeling van de kinderopvangtoeslag door de Belastingdienst mensen in de knel zijn gekomen waar ze zonder hulp niet uitkwamen. In 2020 kreeg de Raad signalen dat er gedupeerde ouders waren zonder rechtsbijstand die dat wel nodig hadden. De Raad heeft toen zijn werkwijze met betrekking tot bezwaar (rechtsbijstand voor beroep en hoger beroep werd wel altijd al toegekend) aangepast. De Raad wees vanaf eind 2020 alle mensen in deze situatie in principe een advocaat toe. Vanaf begin 2021 kunnen daarnaast alle gedupeerden de Raad bellen of mailen voor een gratis advocaat bij hun aanvraag voor herstel bij de Belastingdienst.
Acties zelfredzaamheid
Het rapport vermeldt dat de huidige praktijk het onderzoek voor een deel heeft ingehaald. Hierbij verwijst het WODC naast de bovenstaande maatregelen op de tijdelijke regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid (Ratz) die medio 2021 is ingevoerd. Mensen die in het huidige stelsel ook in andere situaties tussen wal en schip vallen, kunnen op basis van deze regeling een advocaat krijgen.
Deze regeling is door de Raad en het Juridisch Loket in samenwerking met de Nederlandse orde van advocaten in het leven geroepen, na signalen van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland.
De Raad wil in de hele breedte meer rekening houden met (persoonlijke) omstandigheden en in schrijnende situaties zorgen voor een advocaat. De Raad heeft voor dit mensgericht werken de eerste stappen gezet en ziet dit rapport als een ondersteuning van deze belangrijke ontwikkeling.
Politieke keuzes nodig
Het WODC beveelt onder andere aan om het stelsel ruimhartiger in te richten. Het rapport geeft aan wat hiervoor nodig is: aanpassing van wet- en regelgeving en extra geld.
De Raad juicht dit toe, roept op tot concrete maatregelen en verwacht dat het komende advies van de commissie die de Ratz bestudeert, hieraan een bijdrage zal leveren.
Dit alles vindt de Raad nodig, zodat mensen die in de knel zitten niet alleen hoeven te staan. Ook niet tegenover een machtige overheid.