Zoeken

In 2022 heeft onderzoeksbureau Significant Public bijgaand evaluatieonderzoek uitgevoerd naar de werking van de maatregel kostenverhaal draagkrachtige veroordeelde. Deze maatregel is per 1 maart 2017 opgenomen in de Wet op de rechtsbijstand. De wetgever heeft met deze maatregel willen bewerkstelligen dat de Raad de rechtsbijstandskosten van veroordeelden, aan wie ambtshalve een toevoeging was verleend, kan terugvorderen als blijkt dat zij draagkrachtig waren. Bij de introductie van de maatregel is door de Raad met het ministerie van J&V afgesproken dat er na een aantal jaar een onafhankelijke evaluatie van de maatregel zou plaatsvinden. Deze evaluatie ziet op de periode van 1 maart 2017 t/m 2021.

De Raad organiseert online scholingsbijeenkomsten voor bij de Raad ingeschreven advocaten en mediators. Bijzondere onderwerpen en zaken die volgen uit eerdere steekproeven en het dagelijks proces krijgen een plaats in het programma. Ook behandelen wij het gebruik van Mijn RvR en de Kenniswijzer.

De huidige wet- en regelgeving gaat er vanuit dat er alleen gesubsidieerde rechtsbijstand nodig is als een zaak feitelijk of juridische complex is. Toch is dit volgens de adviescommissie Zelfredzaamheid Rechtshulp en Rechtsbijstand niet allesbepalend voor de noodzakelijke inzet van een advocaat. Iedereen kan in een situatie terechtkomen waarin het doenvermogen is verminderd. De adviescommissie adviseert om aandacht te hebben voor de context- en persoonsgebonden factoren, zodat meer maatwerk mogelijk wordt. Uit de signalen van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland (VSAN) bleek dat er onvolkomenheden bestaan in wet- en regelgeving en/of de mogelijkheden tot het verlenen van rechtshulp en (gefinancierde) rechtsbijstand in zaken waar zelfredzaamheid van burgers wordt verondersteld, maar dit tot problemen voor burgers leidt. De Nederlandse orde van advocaten (NOvA), het Juridisch Loket en de Raad voor Rechtsbijstand (Raad), de opdrachtgevers, onderschrijven deze en de andere conclusies uit het rapport van de adviescommissie. Gezamenlijk overhandigden zij vandaag het rapport en hun bestuurlijke reactie aan de minister voor Rechtsbescherming Franc Weerwind.

Burgers die rechtsbijstand nodig hebben, maar niet krijgen vanwege vermeende zelfredzaamheid, onderschatting van (juridische) complexiteit en/of ontbreken van voorliggende voorziening, kunnen via de Regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid (Ratz) toch rechtsbijstand krijgen. Deze tijdelijke regeling startte op 1 juli 2021 en wordt opnieuw verlengd met een jaar, van 1 april 2024 tot 1 april 2025.

Publicatie van de verlengde regeling in de Staatscourant volgt op korte termijn.

Het jaarverslag 2023 is gepubliceerd. In ons jaarverslag geven wij verhalen achter de cijfers over rechtsbijstand, de wettelijke schuldsanering, tolken en vertalers. Verhalen van mensen die rechtsbijstand nodig hadden, dit zelf niet konden betalen en door gesubsidieerde rechtsbijstand toch de hulp kregen die ze nodig hadden. Sociaal advocaten en mediators vertellen hierover. Bewindvoerders, tolken en vertalers komen hiernaast aan het woord over de mensen die zij ondersteunden.

De Raad voor Rechtsbijstand betreurt het dat voor een deel van de gedupeerden van de kinderopvangtoeslagaffaire aanvragen voor een advocaat zijn afgewezen. Juist voor mensen in deze situaties wil de Raad zorgen voor goede rechtsbijstand.

Al 16 edities worden de Gouden Zandlopers (een soort juridische Oscars) uitgereikt op diverse thema’s en aan deelnemers uit het juridisch speelveld. Dit jaar zijn zowel het ‘Rechtsbijstandportaal’ als het ‘Project Perspektief’ zijn genomineerd voor een Gouden Zandloper! Het Rechtsbijstandportaal is een laagdrempelig doorverwijssysteem dat ervoor zorgt dat een rechtzoekende een passend hulptraject aangeboden krijgt. Project Perspektief heeft tijdens kantoorbezoeken werkprocessen onder de loep genomen bij diverse advocatenkantoren. Daaruit volgen adviezen voor procesverbetering aan ieder deelnemend kantoor en een algemeen advies aan de Raad voor Rechtsbijstand, deelnemende organisaties en het ministerie van Justitie en Veiligheid.

Eerstelijns rechtshulpverleners op een innovatieve manier ondersteunen bij complexe vragen van burgers. Daar draait het om bij de realisatie van het digitale kennissysteem door de Amsterdam Law Hub in co-creatie met onder meer de Universiteit van Amsterdam. Helpen bij het uitpakken van de spreekwoordelijke ‘boodschappentas vol brieven’ waar burgers mee aankomen als zij om hulp vragen. Begin december 2021 spreken we Nathalie Dijkman, initiatiefneemster en directeur van de Amsterdam Law Hub. Met ondersteuning van de Subsidieregeling stelselherziening rechtsbijstand is dit initiatief in juli van dit jaar van start gegaan. Voor de subsidieregeling heeft de minister voor Rechtsbescherming 10 miljoen euro beschikbaar gesteld in 2020. Via de regeling worden initiatieven gesubsidieerd die op een innovatieve manier bijdragen aan de ontwikkeling van passende, duurzame en kwalitatief hoogwaardige oplossingen voor problemen, waarbij de rechtzoekende en zijn hulpvraag centraal staan.

Onder deze titel werd op 11 januari van dit jaar een symposium in Utrecht georganiseerd door Divosa, de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), de Hogeschool van Amsterdam (HvA) en het Kenniscentrum Stelsel Gesubsidieerde Rechtsbijstand. Aanleiding was het onderzoek dat de onderzoekers van de RUG en HvA in opdracht van de Raad voor Rechtsbijstand uitvoerden. Daarin stond de vraag centraal hoe procedures van besluitvorming en bezwaar bij gemeenten zo kunnen worden georganiseerd dat geschillen voorkomen kunnen worden.

Vanaf 1 september 2024 houdt de Raad voor Rechtsbijstand in bepaalde gevallen rekening met beslag op inkomen of vermogen.

Deze tijdelijke regeling is bedoeld voor de rechtzoekende die wordt geconfronteerd met een financiële afwijzing of met een hoge eigen bijdrage, maar als gevolg van beslag geen gebruik kan maken van het inkomen of vermogen.

De staatssecretaris voor Rechtsbescherming is akkoord gegaan om  deze tijdelijke regeling in te stellen. Dit biedt de Raad tijdelijk de mogelijkheid om rekening te houden met dit beslag en zo deze rechtzoekende te kunnen helpen en tegelijkertijd de omvang van dit probleem te onderzoeken.

Er dreigt op niet al te lange termijn een tekort aan sociaal advocaten. Uit de nieuwe cijfers van het Kenniscentrum Rechtsbijstand blijkt de afname van sociaal advocaten zich verder door te zetten. Vooral jonge sociaal advocaten verlaten vaak al snel weer het vak.

Vanuit de samenleving bestaan allerlei oordelen over en verwachtingen van het werk door uitvoerende organisaties van het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) en de zaken die worden behandeld. Maar, hoe zit het nu echt? Tegen welke knelpunten en (morele) dilemma’s loopt de uitvoering aan? In een reeks podcastafleveringen gaat presentatrice Milou Brand hierover in gesprek met een aantal uitvoeringsorganisaties. Een van de eerste twee afleveringen die nu te beluisteren is, start met de Raad. Hierin gaat Milou in gesprek met sociaal advocaat Bianca Rafaela, medewerker van de Raad voor Rechtsbijstand Nawid en directeur/bestuurder van de Raad Irene Nijboer over de impact van de Regeling Adviestoevoeging Zelfredzaamheid (Ratz) op de samenleving.

Staatssecretaris Rechtsbescherming Teun Struycken stelt 400.000 euro extra beschikbaar voor subsidies voor rechts- en wetswinkels. Het totaalbedrag voor deze subsidie komt daarmee op 515.000 euro per jaar. Rechts- en wetswinkels bieden een laagdrempelige toegang tot het recht, omdat zij veel mensen met een juridische vraag kosteloos helpen. Het extra geld is met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2025 beschikbaar.

Sociaal advocaten staan mensen bij die zelf geen advocaat kunnen betalen, maar wel rechtsbijstand nodig hebben. “Hun werk en de betekenis ervan in levens van mensen is vaak onzichtbaar, maar vormt één van de bases voor het functioneren van onze democratische rechtstaat”, aldus Irene Nijboer, directeur/bestuurder van de Raad voor Rechtsbijstand.

Met 14 portretten van sociaal advocaten, gemaakt door Fotograaf des Vaderlands Marwan Magroun in opdracht van de Raad voor Rechtsbijstand, willen wij dit in beeld brengen. Donderdagmiddag 13 februari 2025 vond de opening van de foto-expositie plaats.

De Raad voor Rechtsbijstand (Raad) onderschrijft de aanbevelingen van de commissie Van der Meer II. En onderstreept het belang van het snel op peil brengen van de vergoedingen van sociaal advocaten.

De commissie Van der Meer II presenteerde op maandag 3 maart 2025 haar rapport ‘Veranderde tijden’, opgesteld in opdracht van de staatssecretaris Rechtsbescherming. De commissie, onder leiding van mr. Herman van der Meer, heeft onderzocht of de (forfaitaire) vergoedingen nog kloppen en of voor een sociaal advocaat het (door de regering genormeerde) referentie-inkomen haalbaar is.

Het jaarverslag 2024 van de Raad voor Rechtsbijstand, getiteld ‘Recht vinden’ is vandaag gepubliceerd. Hierin zijn verhalen te lezen van mensen. Verhalen die laten zien hoe cruciaal het grondrecht op rechtsbijstand is om recht te vinden, voor de mensen persoonlijk en voor de maatschappij. Het recht is vaak een vangnet, een laatste strohalm. Het recht is er voor iedereen. Ook voor degenen die dit niet zelf kunnen betalen. Dit is vastgelegd in de Grondwet.

Liesbeth Hulst is per december 2024 bijzonder hoogleraar ‘Toegang tot het Recht en Gesubsidieerde Rechtsbijstand’ aan de Universiteit van Amsterdam bij de Faculteit der Rechtsgeleerdheid. De bijzondere leerstoel richt zich vanuit de wetenschap op de vraag hoe de toegang tot het recht verbeterd kan worden voor burgers die zijn aangewezen op het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand en welke rol de gesubsidieerde rechtsbijstand daarin zelf speelt. We spreken Liesbeth Hulst over hoe zij invulling gaat geven aan dit hoogleraarschap en wat haar daarin motiveert.